Yol göstərən işıq
Guiding light adlı teleserial 1937-ci ildə “NBC” radiosunda efirə çıxıb. 1952-ci ildə isə teleserialın televiziya versiyası yaradılıb. Nümayiş olunduğu dövrdə teleserial 357 dəfə müxtəlif mükafatlara namizəd göstərilib, 94 dəfə mükafat alıb. Bu sırada nüfuzlu “Daytime Emmy Awards” mükafatı da var.
Bu serial ən uzunömürlü teleserial kimi Ginnesin rekordlar kitabına da düşüb. Serialda Kevin Beykon, Kalista Flokxart və Ceyms Erl Cons kimi aktyorlar çəkilib.
Serialın ssenari müəllifi keçmiş müəllimə İrna Vilipsdir.
Son illər teleserialın auditoriyasının azalması meyli müşahidə olunub. 2009-cu ilin aprelində reytinqin azalması səbəbindən teleserialın son bölümünün 18 sentyabrda nümayiş olunacağı bildirilib.
Yol göstərən işıq (teleserial, 1952)
Guiding light adlı teleserial 1937-ci ildə “NBC” radiosunda efirə çıxıb. 1952-ci ildə isə teleserialın televiziya versiyası yaradılıb. Nümayiş olunduğu dövrdə teleserial 357 dəfə müxtəlif mükafatlara namizəd göstərilib, 94 dəfə mükafat alıb. Bu sırada nüfuzlu “Daytime Emmy Awards” mükafatı da var.
Bu serial ən uzunömürlü teleserial kimi Ginnesin rekordlar kitabına da düşüb. Serialda Kevin Beykon, Kalista Flokxart və Ceyms Erl Cons kimi aktyorlar çəkilib.
Serialın ssenari müəllifi keçmiş müəllimə İrna Vilipsdir.
Son illər teleserialın auditoriyasının azalması meyli müşahidə olunub. 2009-cu ilin aprelində reytinqin azalması səbəbindən teleserialın son bölümünün 18 sentyabrda nümayiş olunacağı bildirilib.
Böyük Yol (1949)
Böyük yol qısametrajlı sənədli filmi rejissor Həsən Seyidbəyli tərəfindən 1949-cu ildə çəkilmişdir. Bakı Kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film sənət məktəbinin keçmiş məzunları-Ə.H.Qarayev adına Neftayırma Zavodunun gənc fəhlələri haqqında söhbət açır.
== Məzmun ==
Kinooçerk sənət məktəbinin keçmiş məzunları-Ə.H.Qarayev adına Neftayırma Zavodunun gənc fəhlələri haqqında söhbət açır.
Böyük yol (film, 1949)
Böyük yol qısametrajlı sənədli filmi rejissor Həsən Seyidbəyli tərəfindən 1949-cu ildə çəkilmişdir. Bakı Kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film sənət məktəbinin keçmiş məzunları-Ə.H.Qarayev adına Neftayırma Zavodunun gənc fəhlələri haqqında söhbət açır.
== Məzmun ==
Kinooçerk sənət məktəbinin keçmiş məzunları-Ə.H.Qarayev adına Neftayırma Zavodunun gənc fəhlələri haqqında söhbət açır.
Düzgün altıbucaqlı
Düzgün altıbucaqlı — altı bucağı olan düzgün çoxbucaqlıdır.
== Xassələri ==
Xarici bucaqların ölçüləri eynidir.
Daxili bucaqların ölçüləri eynidir.
Tərəflərin uzunluqları eynidir.
== Xarici və daxili bucaqları ==
Tərəfləri a olarsa
Xarici bucağı
α
=
360
∘
a
=
360
∘
6
=
60
∘
{\displaystyle \alpha ={\frac {360^{\circ }}{a}}\ ={\frac {360^{\circ }}{6}}\ ={60^{\circ }}}
Daxili bucağı
β
=
180
∘
(
6
−
2
)
a
=
180
∘
⋅
4
6
=
120
∘
{\displaystyle \beta ={\frac {180^{\circ }(6-2)}{a}}={\frac {180^{\circ }\cdot 4}{6}}={120^{\circ }}}
== Diaqonalları ==
Altıbucaqlının diaqonallarının sayı:
n
⋅
(
n
−
3
)
2
{\displaystyle {\frac {n\cdot (n-3)}{2}}}
n= 6 Diaqonalların sayı:9
Tərəfi a olarsa, böyük diaqonalı:d=2a.
== Perimetri ==
P
=
6
⋅
a
{\displaystyle P=6\cdot a}
== Sahəsi ==
S
=
3
2
a
2
cot
π
6
=
3
3
2
a
2
≃
2.59808
a
b
2
.
Düzgün axış
Sıvı dinamikasında, Düzgün axış, (yaxud yarpaqlı axış,laminar axın), (ing. laminar flow) təbəqələrdə hamar(pürüzsüz) yolları izləyən sııvı hissəcikləri ilə xarakterizə olunur, hər təbəqə bitişik təbəqələrdən az və ya çox qarışıq olmadan hamar bir şəkildə hərəkət edir. Aşağı sürətlə sıvı yanal qarışdırmadan axmağa meyl edir və bitişik təbəqələrdə kart oynundaki kimi bir-birinin üstündən sürüşür. Axışın istiqamətinə dik olan kəsişən cərəyanlar yoxdur, qarışıqlar da yoxdur. Düzgün axışda, sıvının hissəciklərinin hərəkəti bərk bir səthə yaxın hissəciklər ilə həmin səthə paralel düz xətlərdə hərəkət edir. Düzgün axış yüksək impuls yayılması və aşağı impuls konveksiyası ilə xarakterizə olunan bir axın rejimidir.
== Reynolds ədədi ilə əlaqəsi ==
Reynolds ədədinin xüsusi hesablanması və düzgün axışının meydana gələcəyi dəyərlər axın sisteminin həndəsəsindən və axın davranışıdan asılı olacaqdır. Ümumi nümunə, bir boru vasitəsilə sıvının axındır. Reynolds ədədi aşağıdakı kimi təyin olur.
R
e
=
ρ
u
D
H
μ
=
u
D
H
ν
=
Q
D
H
ν
A
,
{\displaystyle \mathrm {Re} ={\frac {\rho uD_{\text{H}}}{\mu }}={\frac {uD_{\text{H}}}{\nu }}={\frac {QD_{\text{H}}}{\nu A}},}
Burada:
DHborunun hidravlik diametridir (m);
Qdebidir (m3/s);
A,borunun kəsişmə sahəsi (m2);
usıvının orta sürətidir (SI vahidləri: m / s);
μsıvının dinamik özlülüğüdür (Pa·s = N·s/m2 = kg/(m·s));
νsıvının kinematik özlülüğüdür (ν = μ/ρ(m2/s);
ρsıvının sıxlığıdır (kg/m3).
Düzgün beşbucaqlı
Düzgün beşbucaqlı-beş bucağı olan düzgün çoxbucaqlıdır.
== Beşbucaqlının qurulması ==
== Xassələri ==
Xarici bucaqların ölçüləri eynidir.
Daxili bucaqların ölçüləri eynidir.
Tərəflərin uzunluqları eynidir.
Düzgün doqquzbucaqlı
== Xassələri ==
Xarici bucaqların ölçüləri eynidir.
Daxili bucaqların ölçüləri eynidir.
Tərəflərin uzunluqları eynidir.
Xarici bucaqlaın cəmi:
=
360
∘
{\displaystyle ={360^{\circ }}}
Beşbucaqlının bir tərəfli a olarsa
== Xarici və daxili bucaqları ==
Xarici bucağı
α
=
360
∘
a
=
360
∘
9
=
40
∘
{\displaystyle \alpha ={\frac {360^{\circ }}{a}}\ ={\frac {360^{\circ }}{9}}\ ={40^{\circ }}}
Daxili bucağı
β
=
180
∘
(
9
−
2
)
a
=
180
∘
⋅
7
9
=
140
∘
{\displaystyle \beta ={\frac {180^{\circ }(9-2)}{a}}={\frac {180^{\circ }\cdot 7}{9}}={140^{\circ }}}
== Diaqonalları ==
Düzgün doqquzbucaqlının sayı
9
⋅
(
9
−
3
)
2
=
27
{\displaystyle {\frac {9\cdot (9-3)}{2}}={27}}
== Sahəsi ==
S
=
9
3
a
2
4
{\displaystyle S={\frac {9{\sqrt {3}}a^{2}}{4}}}
Qeyd: Bu düsturu almaq çox sadədir:
Düzgün doqquzbucaqlı 9 bərabərtərəfli üçbucaqdan təşkil olunduğu üçün bərabərtərəfli üçbucağın sahəsini doqquza vururuq
S
=
3
a
2
4
⋅
9
{\displaystyle S={\frac {{\sqrt {3}}a^{2}}{4}}\cdot {9}}
.
Düzgün onyeddibucaqlı
Düzgün onyeddibucaqlı — onyeddi bucağlı və onyeddi tərəfli olan çoxbucaqlıdır.
== Xüsusiyyətlər ==
Mərkəzi α bucağı
360
∘
17
≈
21,176
47059
∘
{\displaystyle {\frac {360^{\circ }}{17}}\approx 21{,}17647059^{\circ }}
bərabərdir.
Onyeddibucaqlının tərəfinin bu çevrənin radiusunu ilə ifadəsi:
s
=
2
⋅
r
u
⋅
sin
(
α
2
)
≈
r
u
⋅
0,367
5
{\displaystyle s=2\cdot r_{u}\cdot \sin \left({\frac {\alpha }{2}}\right)\approx r_{u}\cdot 0{,}3675}
.
Düzgün onyeddibucaqlını pərgarın və xəttin köməyi ilə qurmaq olar. 1796-cı ildə Qaus tərəfindən sübut edilmişdi. O, mərkəzi bucağın kosinusunun qiymətini tapmışdır.
cos
360
∘
17
=
1
16
(
−
1
+
17
+
2
(
17
−
17
)
+
2
17
+
3
17
−
2
(
17
−
17
)
−
2
2
(
17
+
17
)
)
{\displaystyle \cos {\frac {360^{\circ }}{17}}={\frac {1}{16}}\left(-1+{\sqrt {17}}+{\sqrt {2\left(17-{\sqrt {17}}\right)}}+2{\sqrt {17+3{\sqrt {17}}-{\sqrt {2\left(17-{\sqrt {17}}\right)}}-2{\sqrt {2\left(17+{\sqrt {17}}\right)}}}}\right)}
== Faktlar ==
Qauss vəsiyyətində bildirirdi ki, onun qəbrini düzgün on yeddi bucaqlı formasında yonsunlar. Heykəltəraş bunu etməkdən imtina edərək bildirdi ki, bu çox çətin işdir və elə də dəqiqlik olmayacaq.
1825-ci ildə Yoxannes Erxinqer ilk dəfə 64 gedişli düzgün onyeddibucaqlının qurulmasının ətraflı təsvirini etdi.
Düzgün yeddibucaqlı
Düzgün yeddibucaqlı-yeddi tərəfi olan düzgün çoxbucaqlıdır.
== Xassələri ==
Xarici bucaqların ölçüləri eynidir
Daxili bucaqlarının ölçüləri eynidir
Tərəflərin uzunluqları eynidir
== Diaqonalları ==
Düzgün yeddibucaqlının diaqonallarının sayı
7
⋅
(
7
−
3
)
2
=
14
{\displaystyle {\frac {7\cdot (7-3)}{2}}={14}}
== Perimetri ==
t
{\displaystyle t}
— Düzgün yeddibucaqlıda təfəfi,
R
{\displaystyle R}
— xarixaricinə kəçilmiş radius,
r
{\displaystyle r}
—daxilinə çəkilmiş radius olarsa.
P
=
7
t
=
14
R
sin
π
7
=
14
r
sin
π
7
{\displaystyle P=7t=14R\sin {\frac {\pi }{7}}=14r\sin {\frac {\pi }{7}}}
.
Düzgün çoxbucaqlılar
Düzgün çoxbucaqlılar
Xarici bucaqların ölçüləri eynidir.
Daxili bucaqların ölçüləri eynidir.
Tərəflərin uzunluqları eynidir.
Düzgün üçbucaq
Düzgün üçbucaq, yaxud bərabərtərəfli üçbucaq - bütün tərəfləri bərabər olan üçbucağa deyilir. Tərifdən aydın olur ki, düzgün üçbucaq həm də bərabəryanlı üçbucaqdır.
== Xassələri ==
İstənilən bucaqdan qarşı tərəfə endirilmiş hündürlük, həm median, həm də həmin bucağın tənbölənidir (düstur aşağıda verilmişdir).;
Düzgün üçbucağın bucaqlarının hər biri 60°-dir.
(Teorem: Üçbucaqda istənilən iki tərəfin qiyməti eyni və onlar arasındakı bucaq 60°-dirsə, deməli, bu üçbucaq bərabərtərəflidir/düzgündür)
Tutaq ki,
n
{\displaystyle n}
düzgün üçbucağın tərəfi,
R
{\displaystyle R}
— xaricə çəkilmiş çevrənin radiusu,
r
{\displaystyle r}
isə daxilə çəkilmiş çevrənin radiusudur.
Daxilə çəkilmiş çevrənin onun tərəfi ilə əlaqəsi:
r
=
3
6
n
{\displaystyle r={\frac {\sqrt {3}}{6}}n}
.
Xaricə çəkilmiş çevrənin onun tərəfi ilə əlaqəsi:
R
=
3
3
n
{\displaystyle R={\frac {\sqrt {3}}{3}}n}
.
Düzgün üçbucağın perimetri:
P
=
3
n
=
3
3
R
=
6
3
r
{\displaystyle P=3n=3{\sqrt {3}}R=6{\sqrt {3}}r}
.
Düzgün üçbucağın hündürlüyü:
h
=
3
2
n
{\displaystyle h={\frac {\sqrt {3}}{2}}n}
,
Düzgün üçbucağın sahəsi aşağıdakı düsturlarla hesablanır:
S
=
3
4
n
2
=
3
3
4
R
2
=
3
3
r
2
{\displaystyle S={\frac {\sqrt {3}}{4}}n^{2}={\frac {3{\sqrt {3}}}{4}}R^{2}=3{\sqrt {3}}r^{2}}
.
Düzgün üçbucaqlı
Düzgün üçbucaq, yaxud bərabərtərəfli üçbucaq - bütün tərəfləri bərabər olan üçbucağa deyilir. Tərifdən aydın olur ki, düzgün üçbucaq həm də bərabəryanlı üçbucaqdır.
== Xassələri ==
İstənilən bucaqdan qarşı tərəfə endirilmiş hündürlük, həm median, həm də həmin bucağın tənbölənidir (düstur aşağıda verilmişdir).;
Düzgün üçbucağın bucaqlarının hər biri 60°-dir.
(Teorem: Üçbucaqda istənilən iki tərəfin qiyməti eyni və onlar arasındakı bucaq 60°-dirsə, deməli, bu üçbucaq bərabərtərəflidir/düzgündür)
Tutaq ki,
n
{\displaystyle n}
düzgün üçbucağın tərəfi,
R
{\displaystyle R}
— xaricə çəkilmiş çevrənin radiusu,
r
{\displaystyle r}
isə daxilə çəkilmiş çevrənin radiusudur.
Daxilə çəkilmiş çevrənin onun tərəfi ilə əlaqəsi:
r
=
3
6
n
{\displaystyle r={\frac {\sqrt {3}}{6}}n}
.
Xaricə çəkilmiş çevrənin onun tərəfi ilə əlaqəsi:
R
=
3
3
n
{\displaystyle R={\frac {\sqrt {3}}{3}}n}
.
Düzgün üçbucağın perimetri:
P
=
3
n
=
3
3
R
=
6
3
r
{\displaystyle P=3n=3{\sqrt {3}}R=6{\sqrt {3}}r}
.
Düzgün üçbucağın hündürlüyü:
h
=
3
2
n
{\displaystyle h={\frac {\sqrt {3}}{2}}n}
,
Düzgün üçbucağın sahəsi aşağıdakı düsturlarla hesablanır:
S
=
3
4
n
2
=
3
3
4
R
2
=
3
3
r
2
{\displaystyle S={\frac {\sqrt {3}}{4}}n^{2}={\frac {3{\sqrt {3}}}{4}}R^{2}=3{\sqrt {3}}r^{2}}
.
Yol
Yol – nəqliyyatda istifadə olunan və müxtəlif məntəqələri bir-birinə bağlayan şəbəkə. Bütün yollar yol nişanları, siqnalverici qurğular və s. ilə tənzimlənir.
Yol sözünün mənşəyi Qədim Türkcədən gələn "yolak" (cığır, yol) sözüdür. Güman ki, "yeri-" sözü də "yori-" kəliməsindən gəlir.
Tarixdəki ilk yollar heyvanlar tərəfindən istifadə olunan yerlərdə öz-özünə yaranan cığırlar idi. Zaman keçdikcə bu yollar insanlar tərəfindən istifadə olunmağa başlandı. Belə yaranmış və e.ə. 6000-ci illərdən qalmış yollara misal kimi Yerixo şəhəri yaxınlığındakı su qaynaqları ətrafında rast gəlinir. Qədim Mesopotamiyada, hazırkı İraq ərazilərində yerləşən Ur şəhərindəki daş döşənmiş yollar və İngiltərənin hazırkı Qlastonberi qəsəbəsində taxta deöşənmiş yollar isə təxminən e.ə.
Böyük insan (film, 1908)
"Böyük insan" (rusca:Большой человек) — Rusiya kino tarixində çəkilən ilk filmdir. 1908-ci ildə çəkilib.
== Film haqqında ==
Film Rusiya kino tarixində çəkilən ilk filmdir. Dram filmidir. Çox köhnəldiyi üçün saxlanılmayıb. Rejissoru və ssenari müəllifi Aleksandr Drankovdur. Bundan başqa, bu film Drankovun eyniadlı pyesi əsasında çəkilib. Pyes Sankt-Peterburq Xalq Evinin teatr işçiləri tərəfindən tamaşaya qoyulub.
Drankov, bundan başqa, həmin il Lev Tolstoyun göründüyü bir səssiz video da çəkmişdir. Həmin video saxlanılır.
Ulduz
Ulduz — ilk vaxtlardan bəri insan səma ilə maraqlanmış, ulduzları araşdırmaq üçün ilk ciddi addım isə, ilk teleskopu reallaşdıran İtalyan alimi Qalileo Qaliley tərəfindən atılmışdır. Göy hadisələri ilə maraqlanan elm sahəsi də "astronomiya" adı altında inkişaf etmişdir. Göy üzündə görünənlərdən də daha çox ulduz olduğu bilinməkdədir. Gözlə görülənlərin sayı, 8000 qədərdir. Şəkilləri çəkilə bilən ulduzların sayı isə 50000000000 qədərdir. Ayrıca səmada işıq verməyən ulduzlar da vardır ki, bunlar öz günəşləri olan ulduzların ətrafında dönməkdədirlər.
Ulduzlar kainatda ən çox yayılmış göy cisimləridir. Kosmik maddənin kütləsinin 98%-i ulduzlara məxsusdur. Ulduzlar Günəşəbənzər obyektlərdir, yəni işıq və istilik enerjisinə malik olan qaz kütlələridir. Ulduzlar kütlə, radius və işıqlıqlarına görə bir-birlərindən ciddi fərqlənirlər.
Cənubu göstərən araba
Cənubu göstərən araba (çin. ənən. 指南車, sadə. 指南车, pinyin: zhi3 nan2 che1) — Qədim Çində icad edilmiş, əks əlaqə prinsipi ilə işləyən ilk naviqasiya cihazı, bələdçi arabası. Araba üzərində hansı istiqamətdə hərəkət etməsindən asılı olmayaraq cənubu göstərən insan fiquru quraşdırılmışdır. Mexanizm maqnit kompas prinsipinə söykənmirdi.
Orta əsrlərə qədər geniş tətbiq olunan cənubu göstərən araba dövrünün ən mürəkkəb mexanizmlərindən sayılırdı. Əfsanəyə görə cənubu göstərən araba e.ə. 2600 il qabaq sarı mperator Huan-di zamanında icad edilmişdir. Həqiətə uyğun ola biləcək digər bir fərziyəyə əsasən isə cənubu göstərən araba Ma Tszyun tərəfindən 200-265- ci illərdə Üç çarlıq dövründə icad edilmiş və Vey çarlığının hökmdarı Min-di üçün hazırlanmışdı.
İnsan
İnsan və ya adam, həmçinin müasir insan (taksonomik adıyla Homo sapiens) — dik duruşa, nisbətən inkişaf etmiş beyinə, mücərrəd düşünmə qabiliyyətinə, danışma (dil istifadə etmə) qabiliyyətinə sahibdir. Bu qabiliyyətləri dünyadakı digər növlərdən fərqli olaraq istifadə məqsədi geniş alətlər istehsalına imkan yaratmışdır. Özünün fərqində olması, rasionallığı və zəkası kimi yüksək səviyədə düşünməsini təmin edən xüsusiyyətlər insanı "insan" edən xüsusiyyətlər olaraq sayılmaqdadır.
İnsanın əcdadı ilə əlaqədar çalışmalar daha çox Homo cinsi ətrafında cəmləşsə də, sıxlıqla Australopithecus kimi digər hominid və homininləri də əhatə edir. Fosil qeydlərinə görə anatomik olaraq müasir insan tərifinə uyğun olan ən qədim fosillər 195 000 il əvvələ aiddir və Afrikada tapılıb. Müasir tipdə Homo sapiens altnövünün ilk irqi olan kromanyon insanı isə günümüzdən 50 min il öncə ortaya çıxmışdır. İnsanın təkamülünə dair qəbul görən başlıca iki fərziyyə vardır. Bunların birincisi müasir insanın Afrikada ortaya çıxıb dünyaya yayıldığını önə sürən "tək mənşə" fərziyyəsi, digəri isə fərqli bölgələrdə təkamül edərək müasir insana çevrildiyini önə sürən "çoxlu bölgə " fərziyyəsidir.
Müasir insanın və digər insanabənzər meymunların ilk ortaq əcdadı qəbul edilən iki ayaq üzərində dura bilən və gözləri irəli baxan canlının bundan təxminən 6.5 milyon il öncə Afrikada ortaya çıxdığı təxmin edilməkdədir. Bu canlının ağaclardan enib ayaq üstə durmağa başlamasının səbəbinin iqlim dəyişikliyiylə bağlı quraqlıq, qida qıtlığı və köç məcburiyyəti ola biləcəyi düşünülür.
Möcüzə göstərən Nikolay kilsəsi
Müqəddəs Nikolay kilsəsi — Bakı yeparxiyası tabeliyində kilsə. Baş rahib hieromonax Venedikt Zayçevdir.
1946-cı ildə şəxsi ev kilsə kimi istifadəyə verilmişdir. Kilsənin həyəti abadlaşdırılmış, əlavə olaraq dini ayinlər həyata keçirmək üçün üç otaq tikilmişdir. Bölgə xristianlarının dini mərkəzi kimi fəaliyyət göstərən kilsədə Rus Pravoslav kilsəsinin Bakı-Azərbaycan yeparxiyasının rəhbərliyi ilə dini ayinlər icra edilir.
Böyük Yol Haqqında Kino Hekayəti (1944)
Böyük yol haqqında kino hekayəti qısametrajlı sənədli filmi 1944-cü ildə Bakı Kinostudiyasında istehsal edilmişdir. Film Beslan-Tehran hərbi avtomagistralının tikintisi və yenidən qurulması haqqındadır.
== Məzmun ==
Xüsusi buraxılış Beslan-Tehran hərbi avtomagistralının tikintisi və yenidən qurulması haqqındadır.
== İstinadlar ==
== Mənbə ==
Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi. C.Cabbarlı adına "Azərbaycanfilm" kinostudiyası. Aydın Kazımzadə. Bizim "Azərbaycanfilm". 1923-2003-cü illər. Bakı: Mütərcim, 2004.- səh. 90; 109-113.